चीन । चिनियॅा राष्ट्रपति सी जिनपिङको नितीले चीनमा आप्रवासीहरूले आफ्नो नयाँ घर बनाउन नयाँ देशको खोजी गरिरहेकाले चिनियाँ नागरिकले देश छाड्ने क्रम उच्च हॅुदै गएको छ । थाइल्याण्ड, जापान, भियतनाम, सिङ्गापुर, मेक्सिको र न्युजिल्यान्ड यी देशहरू मध्ये केही हुन् जसमा अमेरिका बाहेक सबै समय मनपर्ने छ । बुद्धिजीवी, असन्तुष्ट र धनी मात्र होइन औसत आय भएका व्यक्तिहरू पनि चीनबाट पलायन भएका छन्। कारणहरू: व्यवसायहरूमा क्र्याकडाउन, भ्रष्ट राजनीतिक वातावरण, जीवनयापनको बढ्दो लागत, सुस्त अर्थतन्त्र र उच्च बेरोजगारी। तर, राष्ट्रपति सी जिनपिङको शासनकालमा यो झन् स्पष्ट भएको छ । अवैध रूपमा अमेरिका प्रवेश गर्न खोज्ने चिनियाँहरूका लागि मेक्सिको धेरै वर्षदेखि रुचाइएको मार्ग थियो। यद्यपि, मेक्सिको अहिले धेरैका लागि गन्तव्य बनेको छ।

मेक्सिकोले चिनियाँ आप्रवासीहरूलाई जारी गरेको अस्थायी रेसिडेन्सी भिसाको संख्या सन् २०२३ मा एक वर्षमा दोब्बर भएको छ। चीनको दमनकारी वातावरण मन नपरेकाले स्वतन्त्रताको आनन्द लिन पचास वर्षीय तान मेक्सिकोमा बसे । ‘म राजनीतिक प्रतिगमन, स्वतन्त्रता र लोकतन्त्रको पछि हटेको महसुस गर्न सक्छु। त्यसको निहितार्थले साँच्चै मानिसहरूलाई ट्विट र बिरामी महसुस गराउँछ। त्यसैले जीवन निकै पीडादायी छ,’ उनले भने । थाइल्यान्ड र इन्डोनेसियाजस्ता दक्षिण एसियाली देशहरूमा चिनियाँहरू बसोबास गर्न रुचाउँछन्। कारण महँगो र प्रतिस्पर्धी शिक्षा प्रणाली र निराशाजनक रोजगार बजार हो ।

शिक्षा सल्लाहकार जेन्सन झाङले भने, ‘दक्षिणपूर्व एशिया, यो पहुँच भित्र छ, भिसा सुविधाजनक छ र समग्र वातावरण, साथै चिनियाँ मानिसहरूप्रति मानिसहरूको मनोवृत्ति, यसले चिनियाँ अभिभावकहरूलाई अझ सुरक्षित महसुस गर्न अनुमति दिन्छ’ । जापान र सिंगापुर अन्य राष्ट्रहरू हुन् जहाँ चिनियाँ विद्यार्थीहरूले आफ्ना छोराछोरीहरूलाई पढ्न पठाउँछन्। चेङ्दुका आर्मोनियो लियाङ इन्डोनेसिया गएका थिए किनभने उनको स्टार्टअप र क्रिप्टोकरेन्सी एपले चिनियाँ सरकारबाट प्रतिबन्धको सामना गर्नुपरेको थियो र उनी पुलिसद्वारा उत्पीडनमा परेका थिए।

‘चेङ्दुमा, सबैजना धेरै तनावमा छन्। यदि मैले अपरिचित व्यक्तिलाई हेरेर मुस्कुराए भने, तिनीहरूले म मूर्ख हुँ भन्ने ठान्नेछन्’, उनले भने। लिआङ समृद्ध बन्न कडा मेहनत गर्ने मध्यमवर्गीय चिनियाँ नागरिक हुन्। चीनमा स्वतन्त्रताको अभावका कारण निराश भएको महसुस गर्दै काङ्ग नामका चिनियाँ व्यक्तिले पानामा हुँदै चुनौतीपूर्ण पदयात्रा गरे। ‘जब म बाहिर आएँ, मैले निर्णय गरें कि यो सार्थक हुनेछ, म बाटोमा मरे पनि। म स्वतन्त्रता चाहन्छु’, उनले भने।

अमेरिका, क्यानडा र बेलायतको तुलनामा जापान सस्तो र नजिकको विकल्पको रूपमा उभिएको छ । कमजोर येनले चिनियाँ आप्रवासीहरूलाई घर खरिद गर्न सजिलो बनाएको छ। ग्लासबोरो विश्वविद्यालयका प्राध्यापक क्यू एडवर्ड वाङले भने, चीनमा धनको सुरक्षाको चिन्ता प्रमुख चालक हो। ‘यदि तपाईं आफ्नो पैसा जोगाउन जापान जाँदै हुनुहुन्छ भने निश्चित रूपमा तपाईंले जापानमा आफ्नो समयको आनन्द लिनुहुनेछ’, उनले भने। चीनमा रहेको रिसर्च फर्म हुरुन रिसर्च इन्स्टिच्युटका अनुसार आर्थिक मन्दीका कारण चीनले यसअघि नै १५५ अर्बपति गुमाइसकेको छ ।

सन् २०२३ मा १३,८०० चिनियाँ करोडपतिहरू अन्य देशहरूमा गए। यो वर्ष सन् २०२४ मा अहिलेसम्ममा लगभग १५,२०० मा वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ । चीनमा सम्पत्ति संकटले उनीहरूको सम्पत्ति घटेको छ। बसोबास गर्नको लागि उनीहरूको मनपर्ने विकल्प जापान, युएई र सिंगापुर हुन्। एसिया सोसाइटी पॉलिसी इन्स्टिच्युटका वरिष्ठ फेलो गुओनान माले भनेका छन्, अति धनीहरूको पलायन सीको कडा नियमहरूको नतिजा हो। ‘क्र्याकडाउनले केही स्थानीय निजी उद्यमीहरूलाई डराएको हुन सक्छ जो घरबाट टाढा सुरक्षित बन्दरगाहहरू खोज्न चाहन्छन्’, उनले भने। यसबाहेक, सम्पत्ति उत्पादनको घट्दो अवसर र कर्मचारीतन्त्रमा भ्रष्टाचारलाई दोष दिइन्छ, ब्रसेल्सस्थित युरोपियन इन्स्टिच्युट फर एसियन स्टडीजका वरिष्ठ सहयोगी जुनहुआ झाङले भने। ‘राष्ट्रपति सी जिनपिङ दुर्भाग्यवश अर्थतन्त्रको कुरा गर्दा अयोग्य नेता हुन्।

धनी व्यक्तिहरूका लागि यदि उनीहरूले देशमा धेरै सम्पत्ति सिर्जना गर्न सक्दैनन् भने, तिनीहरूको स्थान परिवर्तन गर्नु एक मात्र उपाय हो’, उनले भने। चिनियाँ अधिकारीको उत्पीडनको कारण बुद्धिजीवी, कलाकार र मानवअधिकारकर्मीहरू चीन छाड्दै छन्। सीको नेतृत्वमा, चीनले पैसा कमाउने र आर्थिक स्वतन्त्रताको युगबाट कडा राजनीतिक नियन्त्रणमा परिवर्तन गरेको छ। यसले प्रसिद्ध चिनियाँ व्यवसायी र परोपकारी ज्याक मालाई पनि छोडेन। ‘धनी वर्गलाई दिइने मनमानी सजाय हामीले सन् १९९० को दशकदेखि देखेका कुनै पनि कुरा भन्दा फरक छ। यसले त्यस वर्गका धेरैलाई चीनबाट विविधीकरण गर्ने बारे सोच्न उत्प्रेरित गरेको छ’, क्यालिफोर्निया सान डिएगो विश्वविद्यालयका चीनको राजनीतिक अर्थशास्त्रका प्राध्यापक भिक्टर सिंहलो भनेका छन् ।